Στο τραχύ και αγέρωχο τοπίο της Δυτικής Μάνης, εκεί όπου η πέτρα είναι κάτι περισσότερο από υλικό -είναι πολιτισμός, μνήμη και ταυτότητα- γεννήθηκε το αρχιτεκτονικό έργο Monolithoi.
Πρόκειται για δύο κατοικίες-πύργους που αναδύονται από το έδαφος σαν φυσικές προεκτάσεις του τόπου, αντλώντας έμπνευση από την αυθεντική μανιάτικη αρχιτεκτονική και τα ιστορικά «ξεμόνια». Σχεδιασμένο από το γραφείο Desypri & Misiaris Architecture, με εσωτερικό σχεδιασμό από το Interior Design Laboratorium, το έργο επιδιώκει να επανερμηνεύσει την έννοια της οικίας μέσα από το πρίσμα της λιτότητας, της γεωμετρίας και της απόλυτης αρμονίας με το φυσικό ανάγλυφο.
Οι Μonolithoi δεν είναι απλώς κατοικίες. Είναι δομικές αφηγήσεις που παντρεύουν το παρελθόν με το παρόν, τη λειτουργικότητα με τη συμβολική δύναμη και την αυστηρότητα με την αίσθηση θαλπωρής. Εδώ, ο σχεδιασμός δεν κρύβεται αλλά ενσωματώνεται στο τοπίο, συνομιλεί με αυτό και σέβεται τον χαρακτήρα της γης που το φιλοξενεί. Aκολουθεί η περιγραφή του έργου από τους αρχιτέκτονες.
Η αρχιτεκτονική
Η κεντρική ιδέα του θέματος εμπνέεται από τα ξεμόνια, τους λιτούς, λιθόκτιστους, αυστηρά γεωμετρικούς πύργους ή τα μικρά οικιστικά σύνολα με αμυντικό και συχνά πολεμικό χαρακτήρα, που έστεκαν μοναχικά στο τραχύ τοπίο της Μάνης, λειτουργώντας ως παρατηρητήρια ή καταφύγια. Από μακριά τα ξεμόνια μοιάζουν να είναι αναπόσπαστο στοιχείο του τόπου, σαν μονολιθικές εξάρσεις του εδάφους.
Το οικιστικό συγκρότημα αποτελείται από δύο σύγχρονα πυργόσπιτα, που βρίσκονται σε άμεση σχέση με το φυσικό ανάγλυφο, στα πρότυπα της παραδοσιακής Μανιάτικης αρχιτεκτονικής. Οι δύο κατοικίες δεν αναπτύσσονται ανεξάρτητα μέσα στο οικόπεδο αλλά ως ένα αδιάσπαστο οργανικό σύνολο, δίνοντας μία μοντέρνα επανερμηνεία των παραδοσιακών ξεμονιών.
Οι Μonolithoi οργανώνονται βάσει μιας αδρής χάραξης, μιας δυναμικής τεθλασμένης γραμμής που οριοθετεί αυστηρά τις θέσεις, τις εισόδους, τους χώρους στάθμευσης και τον περιβάλλοντα χώρο τους. Η πέτρινη μάζα τους συμμετέχει αποφασιστικά, δομικά και σχεδιαστικά στη διαμόρφωση των υψομετρικών διαβαθμίσεων και των ζωνών που αποτελούν τους χώρους διημέρευσης. Η σύνθεση ολοκληρώνεται με δύο δυναμικές εξάρσεις που εκφράζονται με τη μορφή πύργων που στέκονται να εποπτεύουν τον Μεσσηνιακό κόλπο.
Πρόκειται για το σημείο αναφοράς κάθε κατοικίας, αλλά και μία αναφορά στον Μανιάτικο πύργο, που, συμπυκνώνοντας όλη την κοινωνική ζωή της οικογένειας και αποτελώντας συγχρόνως σύμβολο δύναμης και εξουσίας, κατείχε πρωταρχικό ρόλο όχι μόνο στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, αλλά και στην καθημερινή ζωή της Μάνης. Εξίσου συμβολικά, κάθε πύργος των Μονόλιθων φιλοξενεί στο ισόγειο τους ζωτικούς κύριους χώρους υποδοχής και διημέρευσης, με καθιστικό που ενοποιείται με τον εξωτερικό χώρο και στον όροφο το κύριο υπνοδωμάτιο της κατοικίας.
Σχεδιάζονται διαμπερείς κατοικίες που μπορούν να ζουν τόσο «μέσα» όσο και «έξω», διαθέτοντας εσωτερικούς και υπαίθριους χώρους ίδιας δυναμικής. Προσφέρεται η δυνατότητα η ζωή να μεταφερθεί εξ ολοκλήρου εκτός των Μονόλιθων, σε μια αυλή που αποτελείται από ένα σύνολο χώρων με διαφορετικές ποιότητες που μπορούν να παραλάβουν ποικίλες χρήσεις μέσα στη μέρα, όπως πέργκολες-σκιερά και στεγανά καταφύγια, προστατευμένες γωνιές για απομόνωση και περισυλλογή, καθιστικά και πισίνες υπερχείλισης που μπλέκουν τα όρια του ορίζοντα και του ουρανού, δημιουργώντας το σκηνικό για τη θέα που τις πλαισιώνει.
Συνολικά επιλέγονται υλικά απολύτως φυσικά που φέρουν τα σημάδια του χρόνου, της επεξεργασίας και της προέλευσής τους. Η πέτρα χαρακτηρίζει τον τόπο και την αρχιτεκτονική τής Μάνης, καθώς βρίσκεται τόσο στο έδαφος όσο και στις παραδοσιακές κατασκευές, εξυπηρετώντας το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο της μονολιθικότητας, της λιτότητας, των αυστηρών γραμμών και της γεωμετρικής ογκοπλασίας. Το σκυρόδεμα έρχεται να συμπληρώσει την υλικότητα, δημιουργώντας μικρότερους τεχνητούς λίθους γήινων αποχρώσεων και αδρής υφής. Το ξύλο δημιουργεί μαλακές, ζεστές και καθαρές επιφάνειες και συμπληρώνει τον όγκο με καφασωτά σκούρα. Τα υλικά εναλλάσσονται στο εσωτερικό και το εξωτερικό, εντείνοντας την οπτική διάσταση της κατοικίας, συνθέτοντας μία φυσική αλλά αυστηρή χειρονομία στο Μεσσηνιακό τοπίο.
Ο εσωτερικός σχεδιασμός
Ο εσωτερικός σχεδιασμός των Μονολίθων είχε ως στόχο να ακολουθήσει την αρχιτεκτονική γραμμή των δύο κτιρίων, εμπνευσμένος από τη λιτή παράδοση, το επιβλητικό τοπίο της Μάνης, καθώς και τα υλικά που βρίσκει κανείς σε αυτή τη γη. Σκοπός ήταν να δημιουργηθούν μέσα στους πέτρινους όγκους χώροι που να δίνουν έναν ζεστό χαρακτήρα με μία θετική αίσθηση φιλοξενίας, που να θυμίζει πάντα όμως πως βρίσκεσαι “εκεί”, στον τόπο αυτό. Να νιώθεις μέρος μιας διαφορετικής δωρικής ζωής. Το μεγαλύτερο κομμάτι της επίπλωσης σχεδιάστηκε αποκλειστικά από το Interior Design Laboratorium, τονίζοντας την αίσθηση της μοναδικότητας και μία άχρονη σχεδιαστική γραμμή η οποία στόχο έχει να φέρει σε διάλογο το τοπίο με το design.
Οι φόρμες κρατήθηκαν απλές και όλες οι ειδικές κατασκευές φέρουν αναφορές στην απλοποιημένη κλασικότητα. Στα υλικά δόθηκε έμφαση στη χρήση ξύλου δρυός σε δύο αποχρώσεις, το οποίο συνδυάστηκε με πετρώματα σε κοντινούς χρωματισμούς. Τα υφάσματα και τα χαλιά ακολούθησαν φυσικούς, γήινους, τόνους καταπραΰνοντας τις άγριες υφές της Μανιάτικης πέτρας και των ξύλων, ισορροπώντας τους εσωτερικούς χώρους με το μοναδικό περιβάλλον τοπίο.
www.desypri-misiaris.com
Φωτογραφίες: Γιώργος Σφακιανάκης